*Cờ Bạc Cơm Gạo!

Nói đến cờ bạc, có lẽ tôi phải thú thật với bạn là tôi chẳng biết gì nhiều về cái thú nầy, mặc dù tôi lớn lên nơi làng quê có những lò chén tạm coi như là các cơ xưởng sản xuất khá đông và mang tiếng là nơi có nhiều nạn cờ bạc nhất. Đến kỳ lãnh tiền, các công nhân thường hay sát phạt với nhau tương đối dữ dội. Có lúc họ chơi công khai ở bãi củi, hoặc ở đầu lò hoặc ở căn nhà nào đó. Những khi làng xã khó khăn nó trở nên lén lút, chun vào các căn lò, núp ở khu vườn chuối hay những căn nhà u tối. Từ các-tê, bài cào, phé, bông vụ, xì dách, hốt me hoặc xập-xám-chướng, còn một số ít thì "ngồi đồng" tức đánh bài tứ sắc. Có vài lúc con bạc đánh mà mắt trông chừng và chuẩn bị tư thế chạy vì sợ bị bắt. Thế mà họ vẫn mê. Những tiếng vợ chồng gây lộn, con cái khóc la, hoặc những đứa bé mặt mày xanh xao do thiếu ăn bởi cha hay mẹ mê đánh bài hoặc thua bài. Tệ nạn ăn cắp, hoặc mượn tiền không trả cũng theo đó mà tăng lên. Sự an ổn làng xóm bị mất dần vì những cuộc cải vã, khóc la, chữi rủa hầu như ngày nào cũng có. Và cờ bạc vẫn được tiến hành thường xuyên, cả ngày lẫn đêm.
Trong giới cờ bạc ấy bắt đầu có nhiều tay nổi tiếng, họ chuyên sống về nghề cờ bạc, không làm gì khác. Họ nghiên cứu bài, sắp đặt bài tức là tìm cách gian lận nào tinh vi nhất để dành phần thắng mà con bạc khác không thể khám phá hay bắt bẻ được. Có người chơi bông vụ nếu không tới sòng, bạn có thử tưởng tượng họ có thể nằm trên bộ ván hoặc ngồi trên võng suốt ngày không ăn mà chỉ bông con vụ trên cái dĩa rồi úp chén đậy lại, xong họ lắng nghe tiếng con vụ đổ mà đoán là đổ số mấy: Nhứt, tam hay ngũ hoặc lục. Họ luyện "cái nghe" của lỗ tai cho thật chính xác để họ thắng mà không phải thua. Nhưng rồi họ vẫn không khá! Còn nhiều lắm, nhưng ở đây tôi chỉ kể lại cho bạn nghe về một nhân vật, nhân vật nầy là một nhân vật có thật ở quê tôi. Tôi không phải viết về ông ta như một cái gương như thế nào, mà tôi chỉ muốn nêu lên một cái điển hình về một cách đánh, một cách cờ bạc không đến nỗi tiêu phá tài sản, ảnh hưởng và đem khổ đến cho gia đình, vợ con. Tôi cũng thành thật xin lỗi chú Ba -nhân vật chuyện nầy- hoặc là vong linh của ông ta, nếu ông ta đã chết; và coi đây như là sự đóng góp kinh nghiệm của chú cho những gia đình không may đã lâm vào các cuộc đỏ đen. Và coi như là chú giúp cho cháu đem lại nguồn vui nho nhỏ nào đó cho các gia đình ấy vậy!
Ông ta tên là Đọi, thứ Ba. Người ta thường hay gọi ông ta là Ba Đọi. Tôi gọi là chú Ba vì ông ta nhỏ tuổi hơn ba tôi. Từ ngày tôi lớn lên, nghe nói và biết chú Ba thì ông ta không có làm gì khác ngoài việc lui tới các sòng bài, còn trước đó thì tôi không rõ; có người nói chú cũng đã là một người xây chén rất giỏi. Với vóc dáng vừa phải, nước da hơi ngâm đen, xương khá lớn nên trông chú có vẻ mạnh mẽ và to bề ngang. Chú có gia đình, đông con, do đó vợ chú bận rộn nhiều về con cái.
Nhiều người thường hay nói về chú Ba như là một tay điếm cờ bạc. Lúc đầu tôi cứ ngỡ chú Ba chắc sắp bài hoặc có những "mẹo" bài giỏi lắm, nên người ta mới nói như vậy! Tuy nhiên, sau những tháng Hè, nghỉ học, tôi dù không mê đánh bạc nhưng cũng lân la những chỗ đó để coi người ta đánh chơi, thật ra tôi cũng không có tiền để đánh. Vì do nơi mọi người hay nói về chú mà tôi thường hay chú ý đến chú để xem chú đánh bài như thế nào? Do vậy, một hôm tình cờ tôi thấy và biết được lối chơi của chú.
Tôi xác định chú không phải là một tay điếm, mà chú chơi bài cũng rất đàng hoàng, đàng hoàng như mọi người đàng hoàng khác, chú không gian lận, không sắp bài, không đổi bài, dấu bài hay bất cứ một hình thức nào khác. Nhưng chú đánh bài với một tư cách và phong thái rất là bình tĩnh, từ từ cũng như cái dáng cử động hay cách nói của chú. Chú không bộp chộp, không háo thắng hoặc là muốn sát phạt nhau mặc dù đang ở trong sự sôi động của sòng bài.
Qua nhiều lần tôi đúc kết được lối chơi của chú. Chú chơi bài như một cái nghề để kiếm cơm cho gia đình; cũng như có một lần, một người lớn nói rõ "Thằng Đọi là thằng cờ bạc cơm gạo, chứ nó không phải là điếm".
Thực thế, một hôm trong sòng bài tôi ngạc nhiên vì thấy chú Ba đến khá lâu mà ông ta không đánh, cứ đứng lóng nhóng ở trên chứ chưa chịu ngồi vào sòng để đặt tụ. Chú chỉ nhìn, cứ nhìn người ta đánh thôi. Một lát sau, chú đến đứng sau lưng một người mà tôi cũng thấy người ấy thường hay thắng, tức là người đó đang hên. Qua một vài ván bài, chú mới móc túi lấy ra 10, 15 đồng "ăn có" hay tiếng nôm na gọi là "bón". 10, 15 đồng không nhiều lắm đâu bạn ạ! Vào thời kỳ đó lương của giáo viên làng là khoảng 4 đến 5 ngàn một tháng. Nếu ván ấy thắng thì chú ăn có tiếp. Nếu tụ mà chú ăn có bị thua liên tiếp hai ván thì chú ngưng không ăn có nữa, đợi vài ván sau. Nếu người đó vẫn thua thì chú sẽ ăn có ở tụ khác nào đang hên hơn.
Như vậy, trong phần đầu của buổi chơi bài, chú Ba rất ít khi bị thua. Khi thấy chú bắt đầu ngồi xuống thì tôi nghĩ trong túi chú có lời khoảng gần 200 đồng; và chú bắt đầu đặt tụ. Chú đặt tiền không nhiều lắm khoảng 30, 40 đồng thôi. Khi ván ấy thắng thì chú đặt tiếp, nếu lỡ thua thì chú đặt ít lại, và thua nữa thì chú không đánh mà trở lại ăn có như lúc mới ban đầu. Khi nào thấy vận hên đến, chú đặt tụ tiếp, và nếu đạt được khả quan thì chú mới làm cái. Bạn nên nhớ là trong sòng bài gần như có qui ước luân phiên làm cái, mỗi người được hai lần. Nếu ai thích thì hai lần, nếu không một lần rồi cho qua hoặc không làm cái, tức bỏ phiên. Khi nào chú Ba thấy thắng thì làm cái đủ, còn thấy thời vận không hên, hoặc tiền ít thì chú cho qua. Khi tiến thì tăng lên, khi thối thì ngưng hoặc trở về ăn có.
Đọc đến đây, bạn nghĩ là tôi đặt chuyện về nhân vật chứ không phải là nhân vật thật, đôi khi bạn lại tưởng là tôi. Bạn nghĩ như vậy thì oan cho tôi lắm! Lúc ấy, tôi chỉ là một đứa học trò thôi! Tiền không có đủ để đi học thì làm sao có tiền đánh bài. Sở dĩ tôi biết mà viết ra cho bạn xem là tại vì chú Ba quá có tiếng trong làng, mà tôi ham vui và tọc mạch. Tôi chỉ muốn biết tại sao người ta gọi chú Ba là điếm cờ bạc.
Thôi tôi xin kể tiếp hầu cho bạn vậy!
Nếu bạn theo dõi chú Ba cùng với tôi, thì lúc nầy chú Ba chắc có trong túi cũng vài trăm đồng bạc dù chú vươn tới, thụt lui cả mấy lần. Đó là chưa kể số tiền chú đem theo. Tôi cũng không biết là bao nhiêu? Thú thật với bạn điều ấy.
Và coi như ngày nay chú Ba được hên đi! Chú bắt đầu đặt tụ, được thắng thường xuyên, rồi chú làm cái, chú cũng hên nữa, chú thắng nhiều lần. Tuy nhiên, nếu người ta tin hên xui hoặc biết thời, biết lúc nào mình hên, biết lúc nào mình xui thì rất là dễ thắng. Chú Ba là một trong những người hiếm hoi trong giới cờ bạc. Chú vừa bình tĩnh và rất bình tĩnh lẫn sáng suốt trong lúc cờ bạc và lại là người biết cả thời vận nữa.
Sau những lần Chú thắng, tiền để phía dưới nhiều, qua đợt làm cái xong chú đặt tụ và chú sắp tiền lại ngay ngắn theo thứ tự cầm ở trong tay, hoặc cất vào túi một số lớn rất khéo léo. Nếu thua một hai ván liên tục, chú vẫn ngồi đó đặt tụ với số tiền ít lại, và lỡ thua vài ván nữa chú không đặt, hoặc là ván đặt ván lại bỏ đi. Nếu thấy không hên chú đứng dậy cất tiền vào túi nói với bạn bè vài câu rồi chú ra ngoài đi tiểu, rời sòng bạc một cách âm thầm, và lên quán cà phê của má tôi hay quán nào đó, kêu cà phê uống, nói chuyện với bạn bè . Xong chú thả bộ lần lên chợ. Tôi nghe nhiều người nói chú mua nào là gạo, thịt, khô mắm hoặc vải và không quên ghé vào tiệm vàng mua vàng cho vợ lẫn con.
Bạn sẽ hỏi tôi: Lỡ chú ấy thua thì sao? Thua thì thua chứ có sao đâu! Thua thì sạch túi. Nói với bạn cho vui vậy, chứ chú có thua thì chú chẳng thua bao nhiêu đâu! Chắc có lẽ do duyên trời, cho nên tôi biết chuyện ấy để hôm nay tôi kể lại cho bạn nghe, biết đâu -nếu chú Ba đã chết- thì vong hồn chú lại khiến cho tôi viết chuyện đời của chú cho bạn tham khảo và nhất là các bạn cờ bạc được cơ hội tìm lại một gia đình có vợ chồng, con cái êm ấm, hạnh phúc cũng không chừng?
Nếu nói đến số tiền chú Ba đem đến sòng bài thì chỉ có hai người biết thôi: Một là chú Ba, hai là thím Ba. Nhưng với "thằng nhóc" ngày xưa ấy chỉ loáng thoáng đoán mò trong một sự tình cờ. Ngày ấy tôi cũng có mặt ở sòng bài, có lẽ ngày ấy là ngày xui của chú. Tôi thấy chú "ăn có" lúc đầu chỉ "ăn" có một lần, sau đó thì cứ thua mãi mặc dù chú rất lựa tụ để ăn có. Thế nào thì số tiền cũng phải hết, với số tiền ăn có và số lần, tôi phỏng đoán chú thua đi 200 đồng. Sau đó, thì tôi thấy chú đứng ngập ngừng lâu lắm, rồi lựa lúc chú mượn của người bạn 20 đồng, được hai lần ăn có. Nhưng vận xui vẫn chưa buông. Hồi lâu sau chú lại mượn của người khác 20 đồng nữa. Vận hên cũng chưa tới, chú đành rời sòng bạc, lên quán má tôi uống cà phê. Khi tôi rời sòng bạc về nhà, đúng vào lúc chú Ba vừa uống cà phê xong, Chú đứng dậy nói với má tôi "Nay thiếu nhen chị bảy, bửa nào tính luôn!", má tôi nói "Được mà!" và chú từ từ đi về hướng nhà.
Một ngày hai buổi chú đến sòng bài, gần trưa đến quán uống cà phê trước khi về nhà ăn cơm, ngủ trưa. Hôm nào thắng thì đem về nhà đầy đủ, đưa tiền cho vợ lo cho con. Hôm nào bại thì thím Ba biết là thua bao nhiêu, thím cũng chẳng bận lòng. Lúc con còn nhỏ thím bận rộn, chứ lớn cả thì thím chỉ nằm võng xích đưa qua lại mà "vàng đeo đỏ tay".
Chỉ tội nghiệp cho chú và gia đình sau ngày 30/4/75 cờ bạc bị nghiêm cấm ngặt, chú không còn chơi nữa và nhà không có đất đai nên chú phải đi kinh tế mới khai đất, không biết bị chướng hay người "Thượng" họ "thư"; Chú trở về có bệnh nhiều lắm! Sau đó thì tôi đi vượt biên không biết chú ấy còn hay mất. Nếu chú mất, tôi xin nghiêng mình xin vong hồn chú tha thứ; và cũng mong rằng chú sẽ vui lòng “độ” những người cờ bạc thoát được vòng lao lung của thế giới đỏ đen để họ được một mái gia đình trong êm ấm, chẳng nợ nần theo nghĩa đen cùng nghĩa bóng!


Nguyên Thảo,
3-4-02.