*Mùa Thu!

Tôi nghe nói đến mùa Thu, tôi học về mùa Thu rất nhiều, nhưng tôi đã chưa cảm nhận được mùa Thu khi còn ở quê nhà. Bởi lẽ, tôi là đứa bé được sinh ra và lớn lên gói gọn ở vùng đất miền Đông, nơi chỉ có hai mùa mưa nắng. Tôi thích lắm bài “Tôi đi học” của nhà văn Thanh Tịnh: “Hàng năm cứ vào cuối thu lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường…” Hay có lúc tôi đọc những câu thơ của Bà Tương Phố:

“Trời thu ảm đạm một màu

Gió thu hiu hắt cho sầu lòng em

Trăng thu bóng ngã bên thềm

Tình thu ai để duyên em bẽ bàng.

Rồi các bài “Thu Điếu, Thu Ẩm, Thu Vịnh” của Nguyễn Khuyến. Hoặc:

“Em có nghe mùa thu

Lá thu kêu xào xạc

Con nai vàng ngơ ngác

Đạp trên lá vàng khô…”

 

của Lưu Trọng Lư. Rồi tôi lại nghe đến bài “Mùa Thu Paris” của Nguyên Sa,  những bài hát ca tụng mùa thu của Trịnh Công Sơn hay của Ngô Thụy Miên khiến tôi lại thường tưởng tượng cho khung cảnh của một mùa thu nào đó. Trí tưởng tượng của người ta thường hay quái ác, tưởng tượng và mơ mộng những gì mà mình chưa chứng kiến để rồi mình lại mơ mộng, giấc mộng được kéo dài thêm ra. Quả thật tôi cũng chẳng là ngoại lệ! Ở miền nam hai mùa mưa nắng làm gì có mùa thu, rồi người ta đi chụp những bức ảnh trong rừng cao su vào thời gian cao su thay lá để tưởng tượng đó là khung cảnh mùa thu. Mà cũng đẹp và mơ mộng thật! Tôi và bạn bè cũng đã từng “đạp trên lá vàng khô”, đã từng ngước nhìn lên bầu trời có nhiều mây bàng bạc, có những con chim đứng trên cành trụi lá, hay chúng tôi chứng kiến những lá bay bay theo gió, nhưng chúng tôi cũng không tận hưởng được mùa thu vì đó là khoảng thời gian vào cuối năm. Thế nhưng tôi lại thích nhìn những lá cao su bay bay vào lề mỗi khi có xe hơi chạy qua, cuốn những chiếc lá rơi rớt trên đường với những âm thanh nho nhỏ xạc xào.

Rồi trong những sách, tạp chí có những ảnh mùa thu, tôi ráng cố giương mắt lên nhìn, quan sát để xem mùa thu nó ra sao. Tôi bắt chước như Trịnh Công Sơn để “Nhìn những mùa thu đi”. Tôi cố lắm, nhưng tôi chẳng nắm bắt được bao giờ! Tôi nhớ lại thời gian còn đi học, cỡi xe đạp đi trên những bờ ruộng vào những ngày đầu tựu trường tôi nhớ các điều Thanh Tịnh diễn tả với “Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh…” hoặc Nguyễn Khuyến “Ao thu lạnh lẽo nước trong veo”, “Sóng biếc theo làn hơi gợn tí, Lá vàng trước gió sẻ đưa vèo, Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt”; với những hình ảnh ấy tôi thấy trên cánh đồng vào những tháng nầy sao nó có hơi hướng mùa thu lạ. Trên bầu trời đầy mây, gió hiu hiu hơi lành lạnh, nhất là sương mù giăng giăng, người đi trên bờ ruộng mờ mờ xen lẫn với những bông lúa đong đưa, người ta nói sương mù nầy làm cho lúa đang trổ đòng đòng sẽ ngậm bông, làm hạt. Không biết thế nào, chứ tôi nghe mặt mình lành lạnh vì sương và gió. Những lúc chúng tôi dắt xe đạp qua cầu khỉ bắt ngang những vũng nước lớn trên cánh đồng thì gió nhẹ thổi làm nước lăn tăn mà thằng bạn tôi nó cứ ngỡ là cầu chạy, nó đành ngừng ngay giữa cầu khiến chúng tôi cũng không làm sao qua cầu cho được. Ôi âu đó cũng là những điều vui và đầy kỷ niệm với những gì mình chưa được biết và háo hức để được biết.

Thế rồi với thời gian lớn dần, tôi bằng lòng với những gì tôi có, không còn tưởng tượng mùa thu ra sao nữa, mà cũng chẳng bận lòng. Nhịp sống dồn dập, ai cũng lo tìm ăn trối chết trong những năm hòa bình, người ta làm mà quên mình để tìm một cuộc sống đầy đủ đã là khó thì ai hơi đâu mà còn biết đến cái mùa.

Rồi một ngày nào đó tôi lang thang trên vùng đất ở Nam bán cầu nầy để được “nhìn những mùa thu đi”. Quả thật như là cơn mơ! Tôi đặt chân lên xứ người khi trời “chớm thu” (bắt đầu vào thu). Tôi nghe khí trời lành lạnh, có những ngày mây tràn đầy và mưa lất phất bay. Ở trong trại tiếp cư được lo lắng đầy đủ, nhưng từ xứ nóng đến xứ lạnh ban đêm cần đến lò sưởi, sưởi như vậy mà vẫn nghe còn lạnh. Sưởi đến khô cả cổ vì không khí bị đốt nóng đến khô khan. Để thêm nước cho dung hòa độ ẩm. Những ngày nắng ấm thì còn đỡ, những ngày trời âm u gió nhiều thì ráng đi nhanh nhanh như trốn chạy cơn lạnh. Mưa khá nhiều, đất ướt hơn làm cho những cây gần rào to lớn thế kia mà lá bắt đầu úa vàng. Mùa thu đã đến trên cây. Có cây với bộ lá màu nâu nâu, đo đỏ, vàng ửng, vàng óng lên. Những cơn gió nhẹ cũng làm rơi đi vài chiếc lá vàng. Lá rời cành lảo đảo theo chiều gió lần rơi xuống đất. Vài cơn gió mạnh thổi qua, lá bay hàng loạt tắp vào mặt người đi bộ mà không thương tiếc. Người ta bắt đầu mặc áo dầy hơn, thân được to ra. Trên đường phố đầy những chiếc lá rơi. Lá bay trên đường, lá chạy vào phố, lá chun vô hóc hẻm với tiếng kêu xào xạc, lá gom vào góc phố, góc đường để một cơn gió khác tới lại móc nó ra. Lá nhỏ, lá to có nhiều sắc màu pha trộn vào đó để mưa xuống chúng nằm im trong cùng một màu sắc khô đen. Những cành cây trụi lá vươn chọc lên bầu trời để ló ra những khung tường gạch đỏ hay những nóc nhà với những màu khác nhau. Cảnh vật quang đãng hơn trong một bầu trời xám xịt đầy mây! Vì những lá xanh che khuất ngày trước đã không còn!

Tôi cũng thấy mùa thu trên những cánh đồng trồng nho, những hàng nho lá trở nên vàng óng sau những ngày hè mà người ta đã thu hoạch xong. Hay nhìn lên những hàng cây táo hoăc lê mà thấy những sự trở màu của lá để rồi khi gió đến từng loạt những chiếc lá bay đi, lá “cuốn theo chiều gió” để lại những chiếc cành lặng lẽ chịu đựng trong mùa đông!

Những buổi sáng đi trên đường nhìn vào, trông cánh đồng có những vệt sương mù dù dầy hay mỏng biết đó là những nơi mà không khí lạnh sát mặt đất khiến hơi nước từ cỏ bốc lên đã ngưng tụ lại thành mây là đà ngay trên đó. Tôi cũng đã chứng kiến nơi những ao, hồ, dòng nước, dòng sông có những luồng khói, hơi bay lên mà khoa học giải thích là: Vì ban ngày nước hấp thụ năng lượng mặt trời và giữ được năng lượng lâu hơn nên khi không khí trên mặt trở lạnh nhanh, sự chênh lệch nhiệt độ ấy khiến nước bốc hơi, hơi nước trong mỗi độ chỉ chứa với một số lượng hơi nước nào đó thôi, còn những lượng dư ra thành những giọt nước nhỏ li ti kết hợp lại thành hơi sương, khói nhẹ bay lên. Sương khói nầy vừa bay lên vừa theo ngọn gió nên chúng dạt, trải dài theo ngọn gió. Ngày xưa khi chúng tôi còn nhỏ, trong những ngày mưa, mây xuống thấp cứ nghĩ cùng nhau lấy đòn gánh giơ lên là sẽ đụng được mây và tọt (thọc và đẩy) mây lên; nhưng có thật nhiều lúc mình đi trong mây mà mình không biết: Vì lẽ đơn giản mây trên mặt đất chính là sương mù. Đúng là những ngày nhỏ hãy còn “ngây thơ”!

Tôi cũng từng đi trên những vùng núi vào mùa thu sang. Xen lẫn những vùng cây còn có màu xanh tươi là những ngôi nhà có trồng những cây trở lá của mùa thu hay những cây rừng tự nhiên trở màu. Vừa được ngắm phong cảnh vừa nhìn màu sắc, những màu vàng óng, vàng cam, màu đỏ, màu nâu, màu khô cháy… điểm xuyết xen nhau và lại được nhìn sương mù, hay những làn mây mong mỏng nho nhỏ mới vừa thoát bay lên từ ao hồ cùng với cái lành lạnh của khí trời tương đối ẩm ướt và làn gió hơi lành lạnh “heo may”!

Tôi đi, đi lẩn thẩn, trầm ngâm như một thi nhân lặng lẽ trong khu vườn để ngẫm nghĩ đến một triết lý của mùa thu. Người ta trồng những cây dị ứng để mỗi khi vào thu bao nhiêu người đến đây chiêm ngưỡng “mùa thu về trên cây lá”! Những sắc màu của một khu vực, từng cơn gió nhè nhẹ thoảng qua, những chiếc là vàng tơi tả bay bay theo chiều gió; hoặc chúng tung lên hàng loạt với những cơn gió hung tàn mạnh bạo. Chiếc cầu nho nhỏ vắt qua ao nước, làn khói sương từ mặt nước bốc lên mà tôi cứ tưởng tượng đến câu thơ của Thôi Hiệu “Yên ba giang thượng sử nhân sầu” (Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai - Tản Đà dịch) để rồi tôi lại tự vấn “hương quan hà xứ thị”? Tôi còn đi lang thang dưới những tàn cây lá nhỏ dẫm trên thảm lá màu nâu đỏ và nhìn những tia nắng xiên len qua những lá, tàng, hàng cây thật yếu ớt mà chiếu lên mặt đất.

Có những lúc tôi cũng hay ngồi uống cà phê để nhìn “mùa thu phai”, những chiếc lá sau cùng của các cây ăn trái ở sau vườn, cây nectarin màu vàng óng, lá dài mỏng, cây apricot lá hình trái tim, hơi tròn màu vàng đậm đà hơn, cây đào lông màu vàng nghệ có điểm nâu đỏ, cây mận tây, cây cherry màu nắng cháy, những cây hồng màu nâu đỏ trên chiếc là dày, cứng làm cho tôi cảm thấy mình giống như một nhà thơ đi tìm cho mình một khung trời mùa thu ở trong vườn. Nghĩ thế, tôi lại nhớ đến bài “Nhớ mùa thu Hà Nội” của Trịnh Công Sơn:

“Hà Nội mùa thu! Cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ nằm kề bên nhau phố xưa nhà cổ mái ngói thâm nâu. Hà Nội mùa thu – Mùa thu Hà Nội. Mùa hoa sữa về thơm từng cơn gió. Mùa cốm xanh về thơm bàn tay nhỏ phố sữa vỉa hè thơm bước chân qua…”

Và rồi, bây giờ tôi đã được thấy, được nhìn, được ngắm, được suy ngẫm về một mùa thu trong thơ, nhạc và cả cái triết lý của cuộc đời!

Ôi! Mùa thu sang!

 

Nguyên Thảo,

22/09/2013.