*Đào Tạo Nhân Tài Để Làm Gì?

“Nhân Tài” là gì? Có phải chăng là những người có tài năng, những khả năng giỏi có thể giúp ích cho cuộc sống của mình, mang lại lợi ích cho gia đình, vợ con, dòng họ trong tương lai; và với tài năng ấy có thể cống hiến, đóng góp cho sự tiến bộ, giàu mạnh của đất nước; góp phần làm cho đồng bào được sung túc, hạnh phúc; hay xa hơn nữa là đem thành quả, tri thức tới cùng nhân loại? Nếu là như thế thì nhân tài rất là có ích cho xã hội và đất nước! Thế thì chúng ta và đất nước chào đón họ như thế nào cho xứng đáng?

Tất nhiên, nhân tài không dễ gì kiếm được! Nếu nhân tài dễ đào tạo, kiếm được thì nhân tài đâu cần phải săn đón, trọng vọng. Một đất nước có nhiều nhân tài thì quả là có phúc. Học giỏi, nhiều văn bằng chưa hẳn là người đã có tài. Số nhân tài trong học thuật không nhiều, nếu không là hiếm có. Trên thế giới, giống dân có nhiều nhân tài phải nói là người Do Thái, có lẽ điều đó không mấy ai phủ nhận. Họ đã đóng góp nhiều công sức, trí tuệ cho nhân loại, kiến thức của họ được giữ gìn, tiếp nối để học tập và phát triển.

Nhân tài có thể họ là những thiên tài, được thụ hưởng từ trong bản chất con người của họ, nhưng đa số được phát triển từ trong trường học. Với thiên tư đã thông minh, tiếp thu các kiến thức học được từ trong trường học, sách vở nhanh chóng họ dần trở nên có tài năng, cái khả năng càng ngày càng được sáng chói và đưa đến những thành quả, sáng kiến, phát minh được phát tiết. Thế là họ trở thành thiên tài.

Nói như thế, nhân tài là tự trong thiên tư đã có mầm mống để phát khởi, giống như những hạt nhân có mầm sống rất mạnh, nhưng hạt nhân đó cần có nhiều yếu tố khác để kích thích trở nên nẩy mầm mạnh hơn như điều kiện đất tốt, độ ẩm hay thời tiết thích hợp. Thì nhân tài cũng như thế, chương trình giáo dục tốt khiến học sinh dễ dàng nhận thức, nội dung giảng dạy cần được tuyển chọn có chất lượng, thích hợp từng lứa tuổi, nhất là phương pháp giáo dục để truyền thụ một cách tối ưu cho học sinh tiếp thụ có kết quả. Những phương cách dễ dãi trong giáo dục như nâng đỡ thành phần được ưu đãi; cho kết quả tốt cho những nhóm cần thiết mà không có chất lượng, thì chỉ là những cuộc nâng đỡ để giết hại tương lai của đất nước. Nếu những thành phần đó một mai lên lãnh đạo, cầm quyền thì giống như đưa những người ngu dốt hướng dẫn cho cả dân tộc đi vào chỗ diệt vong. Họ sẽ phá tan nát với những kế hoạch, chương trình ngù ngờ, lãng phí ngân quỹ và tài nguyên của quốc gia… thì làm sao đất nước có thể tiến lên sự hưng thịnh được, đúng như người xưa đã nói: “Làm thầy thuốc mà sai lầm chỉ hại có một người, làm chính trị sai lầm thì hại cho một nước, làm giáo dục sai lầm sẽ hại cho muôn đời”! Quả thật là như vậy! Nếu chúng ta bỏ ra một chút thì giờ suy nghĩ kỹ hơn thì điều ấy không sai!

Giả sử vì lý do cần thiết nền giáo dục ưu tiên, dễ dãi cho số học sinh nào đó; hay vì nhu cầu cân nhắc mà học sinh được nâng lên trong nhiều năm, trong khi số học sinh thời kỳ đó thiếu chất lượng, không đủ khả năng; thì một mai khi họ ra hướng dẫn cho thế hệ sau, hay họ được cất nhắc lên hàng lãnh đạo thì bạn sẽ nghĩ kết quả đạt được sẽ đi về đâu. Như trong thời chúng tôi nền giáo dục trong trường hãy còn kỹ lưỡng, chú trọng về chất lượng, mặc dù thua với những thế hệ trước; nhưng trình độ khi ra ngoài chúng tôi vẫn khá hơn không đến đỗi ngớ ngẩn về kiến thức. Sau đó vài năm, thế hệ sau chất lượng học sinh khá kém do tình hình chiến tranh cũng như nhu cầu cấp thiết, nên những người được tuyển chọn vào làm giáo viên để dạy cho học trò có người viết chữ trên bảng đã xấu mà kiến thức cũng tệ; như vậy bạn phải nghĩ thế nào? Thế cho nên chất lượng về giáo dục càng ngày càng phải nâng cao, chương trình cần chọn lọc tốt hơn thì giáo dục, trường học mới đạt kết quả cao được. Có như vậy học sinh mới có thể được kích thích những tài năng tiềm ẩn trong con người của chúng, thì chúng mới có thể trở thành nhân tài trong tương lai.

Bất cứ môt học sinh nào khi bước vào trường học cũng đều nghĩ mình học để “biết chữ và có được một số kiến thức” nào đó cho cuộc đời. Học lên khá hơn một chút, thì mong mình đủ điều kiện để theo học đạt được trình độ nào đó, có thể kiếm được một công việc làm thích hợp cho mai sau để nuôi bản thân và gia đình. Với điều kiện cao hơn nữa, đi vào đại học sinh viên chọn ngành mong mình được tốt nghiệp, có nhiều tài năng để đem đến cho chính mình một cuộc sống tốt đẹp; đồng thời thi thố tài năng, đóng góp cho xã hội hay đất nước được tiến triển hơn. Với đầy lý tưởng, nuôi tham vọng, khát vọng trở thành những tài năng, sinh viên học tập, hăng say với nhiều hoài bão về tương lai cho mình và đất nước. Họ hăng hái “lên đường” với hành trang như thế đó. Nhưng để trở thành nhân tài không phải dễ mà ai cũng làm được; do vậy số nhân tài thực sự rất hiếm, và nhân tài có được môi trường hoạt động hay không là một chuyện khác. Những người may mắn thì nhanh được người biết tới mà sử dụng; còn nhiều người phải chịu thử thách trong thời gian nào đó dù ngắn hay dài. Ở những chế độ trọng người tài thì người ta cố tìm người tài đức mà đưa vào các vị trí thích hợp; đồng thời tạo điều kiện, môi trường giúp họ hoạt động hữu hiệu, thi thố tài năng để giúp cho người dân lẫn đất nước với số lương hậu hĩnh, ưu đãi. Đối với những chế độ theo quan điểm riêng, thì người tài vẫn không được sử dụng dù họ có tài năng đến đâu đi nữa; mà chế độ ấy chỉ sử dụng, tin tưởng vào những người của họ dù người của họ không có tài năng gì cả. Tất nhiên, nếu như thế thì chúng ta cũng đoán được kết quả sẽ ra sao? Không những thế, đôi khi nhiều người tài giỏi từ bên ngoài về cũng không được trọng dụng, vì những người đó là những người không đáng được họ tin tưởng. Trên thế giới nầy chẳng thiếu gì những chế độ như vậy, cho nên những người tài phải đến những nơi khác để được trọng dụng và thi thố tài năng. Quả thực là tiếc cho một đất nước nào đó vì cái chế độ quan điểm mà người tài phải lưu vong và mai một; nhân tài phải rời đi nơi khác để tìm cho mình một môi trường làm việc. Muốn phục vụ cho đất nước mà cũng không xong! Như thế thì đào tạo nhân tài để làm gì? Và người ta học để trở thành nhân tài để làm chi? Nhân tài không bằng một con người kém năng, thiếu trí của những con ông cháu cha. Học để tốn hao bao tiền của, công sức mà không hề được chú trọng, sử dụng. Vậy học để làm gì? Đồng thời, buồn cho một đất nước không bao giờ ngóc đầu lên nỗi vì những con người lãnh đạo thủ cựu, cố thủ cái quan điểm lỗi thời; hay cho một chủ nghĩa không tưởng nào đó khó thực hiện trong một thế giới con người đầy tham, sân, si; lớn hiếp bé, mạnh hiếp yếu; người quyền lực luôn có chiều hướng áp bức kẻ bị cai trị, với nhiều gian tham, đầy tham nhũng ở cõi đời nầy! Cho nên, đất nước không tiến lên được hoặc trở nên suy kém và mất nước chẳng phải là do thiếu người tài giỏi, mà do ở những kẻ lãnh đạo quá tồi vì không học được câu “Dụng nhân như dụng mộc” lẫn “Hạnh phúc cho nhân dân là gốc, là kim chỉ nam cho mọi hoạt động phục vụ trong lý tưởng của mình”!

 

Đồ Ngông,

2/11/2025.